Avrupa’nın 20. yüzyılda bile bitmek tükenmek bilmeyen sömürgecilik politikalarının Asya’ya sıçraması bölgede başka sorunların ortaya çıkmasına neden oldu. Özellikle Soğuk Savaş yıllarında var olan komünizm ve anti-komünizm rejimlerinin çatışmaları Vietnam’da da görüldü. Bu rejimlerin çatışmaları dış güçlerin desteklemesiyle kanlı bir savaşa dönüştü.
“Vietnam Savaşı ne kadar sürdü, nedenleri nedir, ABD’nin Vietnam Savaşı’ndaki etkisi ne?” gibi tüm soruların cevaplarını ve daha fazlasını Vietnam’da yaşananlardan başlayarak inceleyelim.
Vietnam Savaşı’nı anlayabilmemiz için önce Vietnam’da yaşananlara kısaca bakalım: Çin’den kurtulup Fransızlar’a yakalanma hikâyesi
Resmî adıyla Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya’da ve Çinhindi Yarımadası’nda bulunuyor. Vietnam için küresel siyasetin kalbi olan noktada yer alıyor diyebiliriz. Ülke 2500 yıllık köklü bir geçmişe sahip. MÖ 1. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar olan zaman diliminde Vietnam Çin’in parçası hâlindeymiş. Daha sonra Çin’e karşı bağımsızlık mücadelesi başlatmışlar. Bu mücadeleyi kazandıktan sonra ise Vietnam’ın kendi kültürü gelişmeye başlamış.
Ancak bu bağımsızlık 19. yüzyıl başlarındaki Fransız işgaliyle kesintiye uğratılmış. Bu işgal ile Vietnamlılar “Fransız Hindiçini” adıyla anılan bir Fransız kolonisine dönüşmüş. Tabii ki bağımsızlık mücadelesi baştan başlamış ve Fransızlar’a karşı bağımsızlıklarını tekrar kazanmışlar. Fransız kolonisi olarak ekonomik yönden fazlaca sömürüldükleri için bağımsızlık kazandıklarında halk yoksullukla karşı karşıya bırakılmış.
Vietnam’ın ilk devlet başkanı olan Ho Şi Min, bağımsızlık mücadelesinin de öncüsü olmuş önemli bir isim. Fransa’ya karşı kazandığı başarı sayesinde dünya siyasetinde de yer edinmiş. Aynı zamanda Ho Şi Min, Çin devlet adamlarıyla arasının iyi olmasıyla Vietnam’ın Çin’den silah desteği almasına da öncülük etmiş. Ancak bu başarı Vietnam’ın kuzey ve güney olarak ayrılmasına engel olamamış. Kuzeyde Ho Şi Min önderliğinde bir komünist hükûmet varken güneyde ise Fransız destekli bir anti-komünist hükûmet vardı.
Tam da bu noktada Fransa’nın yanında ABD’de anti-komünist politikalarıyla Güney Vietnam hükûmetini desteklemeye başlamış. Böylece Vietnam Savaşı’na doğru giden yolun ilk taşları dizilmiş. Gelin şimdi Vietnam Savaşı’nın nedenlerine bakalım.
Vietnam Savaşı’nın nedenleri nedir? İkiye bölünmüş bir ülke…
- Vietnam’ın kuzey ve güney olarak ikiye ayrılmasına neden olan 1954 Cenevre Antlaşması
- Kuzey Vietnam’ın komünist önderliğini sürdüren SSCB’nin desteğiyle Doğu Bloğuna, Güney Vietnam’ın ise anti-komünist akımın önderliğini sürdüren ABD’nin desteğiyle Batı Bloğuna yakın olması
- Kuzey Vietnam’ın Güney Vietnam’a ciddi saldırılar ve terör eylemlerinde bulunması
1955-1975 yılları arasında süren Vietnam Savaşı’nın arkasında yukarıda saydığımız gibi bir çok neden yatıyor. Bu nedenlere baktığımız zaman gözümüze ABD’nin savaşa dahil olması çarpıyor değil mi?
ABD, neden ve nasıl Vietnam Savaşı’na dahil oldu?
Vietnam Savaşı dediğimiz zaman zihnimizinde canlanan ülke hemen ABD oluyor. Peki neden? Nedenlerden ilki ABD’nin domino teorisi. Kuzey Vietnam’da yükselen komünist yönetimin çevre ülkelere de sıçramasına engel olmak istemişler. Bunun tek çözüm yolu da Güney Vietnam’daki anti-komünist hareketleri desteklemekti. ABD silah yardımlarıyla Fransız destekli Güney Vietnam’a uzun yıllar boyunca silah yardımında bulundu.
Diğer neden ise Fransızlar Vietnam’dan çekildikten sonrasına dayanıyor. Komünist düşüncelere sahip topluluklar ile milliyetçi topluluk arasında başlayan iç savaş ABD’nin bölgeye adım atmasının önünü açmış. Çünkü kuzeydeki komünist yönetimi güneydeki anti-komünist yönetimine saldırmaya başlamış. Bu nedenle ABD’de, güneydeki Vietnam askerlerini eğitmek için 16.000 ABD askeri göndermiş ve ABD askerleri belgelere göre hiçbir mücadeleye dahil olmamış.
ABD askerlerinin sayısı 500.000’e çıktı ve ABD Vietnam Savaşı’ndan çekilme kararı aldı.
İlerleyen yıllarda bölgede ki ABD askerlerinin sayısı 500.000’e dayanmış. ABD topraklarında ise savaşa karşı protestolar artarak devam etmiş. Yani ABD halkı kendi askerlerinin uzak topraklarda savaşıp ölmesine karşı çıkmaya başlamış. Aynı zamanda artan savaş maliyetleri ABD yönetimini zorlamaya başlamış.
Tüm bunlara bakınca ABD “Vietnamlaştırma” stratejisi geliştirme eğilimine girmiş. ”Nedir bu Vietnamlaştırma?” derseniz, ABD’nin savaşma isteğinin azalmasıyla savaşın getirdiği bütün askerî sorumlulukları Güney Vietnamlılara bırakmaları diyebiliriz. 1973 yılında ABD Başkanı Nixon, Kuzey Vietnam yönetimine bazı şartlar öne sürerek barış müzakereleri teklif etmiş. Bu şartlar:
- Savaş esirlerinin geri verilmesi
- Kuzey yönetiminin güney yönetimini tanıması
- Oluşabilecek anlaşmazlıkların uluslararası komisyonlar tarafından çözümlenmesiydi.
Ancak tüm bunlara rağmen 1975 yılında Güney Vietnam, Kuzey Vietnam tarafından ele geçirildi.
Vietnam Savaşı’nı kim kazandı ve sonuçları ne oldu?
- Kuzey ve Güney Vietnamlılardan ölen sivil sayısının 4 milyonu aşkın olduğu tahmin edilmektedir.
- Yaklaşık 58 bin ABD askerinin ölmesiyle ABD’de savaş karşıtı insanların sayısı giderek arttı.
- 1975 yılında Kuzey ve Güney Vietnam birleşti.
Peki, ”Vietnam Savaşı’nı kim kazandı?” sorusunun cevabına ise SSCB destekli komünist rejim taraftarı Kuzey Vietnam diyebiliriz.
“ABD neden bu savaşı kaybetti?” sorusunun cevabı ise aslında çok basit.
ABD, Vietnam’da komünist rejime karşı olan mücadelesini kaybetti. Bunun bir çok sebebi var. Öncelikle bölge SSCB destekli komünist rejimlerle çevrelenmişti ve güneyde bulunan ABD askerlerine erzak yardımı yapılamıyordu. Aynı zamanda ABD vatandaşları savaş protestolarıyla yönetimi zor durumda bırakıyordu.
Bunun yanı sıra güneye göç eden Kuzey Vietnamlılar batılı anlamda demokratik bir yönetimle karşılaşacağını ummuşlardı. Fakat halkın beklentileri gerçekleşemedi. ABD güney topraklarında kapitalist sistemin en ağır şeklini uygulamaya koyup halkı zor durumda bırakıyordu. Kapitalist sistemi kolayca uygulayabilmesinin sebebi ise Güney Vietnam yönetiminin rüşvet alarak çalışmasıydı.
Bugünkü içeriğimizde Vietnam Savaşı’nı tüm yönleriyle ele aldık. Asya’nın en kanlı savaşlarından biri olan Vietnam Savaşı, Vietnam tarihinin unutulmaz bir parçası olmuş ve 20 yıl süren savaşın izleri bu topraklardan hiçbir zaman silinmemiş.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
